Urani naamik / Uran nej tak Kuannersuarni aatsitassarsiornissamik pilersaarutip Nunarsuarmioqatigiinnut
TUSAGASSIORFITSIGUT NALUNAARUT
Narsaq, Nuuk, København aamma Aarhus, 8. august 2018
Kuannersuarni aatsitassarsiornissamik pilersaarutip Nunarsuarmioqatigiinnut kingornussassanngortitanut ulorianartorsiortitsivoq.
UNESCO-p Nunarsuarmioqatigiinnut Kingornussassanngortitaa Kujataaniittup [1] Kuannersuarni uranimik/saffiugassanillu qaqutigoortunik akulimmik aatsitassarsiornissamik pilersaarutigineqartumut qanippallaarpoq. Taamaattumillu nunarsuatsinni kingornutassiissutaasut allattorsimaffiannut kingornutassiissutit ulorianartorsiortinneqartut allattorsimaffiannut ilanngunneqartariaqarpoq, Kuannersuarni aatsitassarsiorniarluni pilersaarutit unitsinneqarnissaasa tungaanut. Tassunga atatillugu Nunarsarmi kingornutassiissutit ilaneqartariaqarput Narsami eqqaanilu Kuannersuit/Ilimmaasaq ilanngunneqartariaqarput kingornutassiissutaareersunit allanit taaneqartut nalitutigisunik kinguaasatsinnut tunniussassaqarneri pissutigalugit.
Martsip 13-iani Mariane Paviasen aamma Kirsten Egede Larsen URANI NAAMIK Narsaq sinnerlugu siunnersuuteqarput, UNESCO-p Kujataani Nunarsuarmioqatigiinnut Kingornutassiassanngortitatut piukkunnaateqartut nalunaarsorsimaffiannut nunaminertap allineqarneratigut qallunaatsiaqarfiusimasut Landnamsgården Narsamiittut Kuannersuerlu piukkunneqartumut ilanngunneqartariaqartut. Kujataa Kalaallit Nunaanni Nunarsuarmioqatigiinnut Kingornutassiassatut pingasuusut ilagaat. URANI NAAMIK-iullu siunnersuutaa Nunatta katersugaasivianut nassiunneqarpoq tassanngalu Kalaallit Nunaanni Ilinniartitaanermut, Kulturimut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfimmut ingerlateqenneqarpoq.
“Suna pissutigalugu Landnamsgaarden, Dyrnæsip oqaluffia Narsap Iluaniittut allallu Narsap eqqaaniittut Kalaallit Nunaanni nunalerinermik aallarniutaasimasutut isigineqartut pingaaruteqarsimatigisut Nunarsuarmioqatigiinnut Kingornutassianngortinneqareersimannginneri paasiuminaappoq”, Mariane Paviasen Narsami URANI NAAMIK sinnerlugu siulittaasuusoq oqarpoq. ”Kuannersuarnilu saffiuugassanik qaqutigoortorpassuarnik peqarfiusoq pillugu aamma taamatorluinnaq aperisoqarsinnaavoq. Kuannersuimmit/Ilimmaasaq tassaavoq nunarsuatsinni kisiartaalluni aatsitassanik ujaqqanik assigiinngitsorpassuarnik taamatoqqissaaq peqarfiusoq. Takujuminaappoq nunaminertat matumani pineqartut Kujataani toqqagaasimasunut allanut tallimaasunut sanilliullugit sutigut allaanerussuteqarnersut”. [2]
”Ungasinngitsukkut Narsami katersugaasiviup pisortaata siunnersuuterput Landamsgårdenimut tunngasoq taperserlugu nalunaaruteqarpoq,Kulturimut pinngortitamullu allanngutsaaliuinermik soqutigisaqartut kikkulluunnit tamarmik, Kommune Kujalleq ilanngullugu, kaammattorpavut Narsap (Nunarsuarmioqatigiinnut Kingornutassiassatut piukkunneqartumut) ilannguteqqullugu ilungersuuteqarnitsinnut tapersersueqqullugit”, Kirsten Egede Larsen URANI NAAMIK-meersoq oqarpoq. ”Ingammik itsarnisarsiuut piaarnerpaamik tamatuminnga nalilersuinissaat kaammattorpavut. Naalakkersuisut Uranimut akuersaarpalaartut pissaanermik tigumiaqartut nutaat Kuannersuarni piaartumik aatsitassarsiortoqalersinnaanera aarlerinarpoq. Kulturimut pinngortitamullu kingornussatsinnut aaqqeqqinneqarsinnaangitsumik tamanna innarliisussaavoq”. [3]
Nunarsuarmioqatigiinnut Kingornutassiat pillugit Isumaqatigiissummut ulorianartorsiortinneqartut allattorsimaffiannut suli ilanngunneqarsimannginnerannut peqqutaasinnaavoq, Kujataani aqutsisoqatigiittut suleqatigiissitaata naatsorsuutigisimagunanngimmagu, Kuannersuarni aatsitassarsiornermik ammaasoqassagaluarpat aatsitassarsiorfiup pujoralannik anorimit teqqalaffigineqaruni ajortumik kinguneqarnissaa ilimagisimanngimmassuk.
Nunaminertap tamatuma nunarsuarmioqatigiinnut kingornutassanngortinniarneqarneranut peqqutaatinneqarnikuusoq nunalerinermut immikkuullarilluinnartumik ingerlatsilersimanermut takussutissaqarluarnera.
Risøp misileraalluni misissuinermini ammaannartunik aatsitassarsiorfeqalissappat pujoralammik qinngornernik ulorianartumik akulimmik tusind tons angullugu anorimit teqqalasoqatitsisoqalernissaanik ilimasullutik nalilersimavaat. Pujoralallu siaruaanneqartup ilarujussua Narsamut nunallu immikkoortuanut tamaaniittumut tingitaasup issittumi anorit imaaneersut sakkortuut peqqutaallutik assartuunneqartartussaavoq nunalerinermillu ingerlatsinermut sunniuteqalerluni [4].
”Kuannersuarni aatsitassarsiulernikkut Narsap eqqaaniinnaanngitsoq Kujataalu tamakkiusallugu nunalerinermik ingerlatsineq tamakkiisumik ingerlatsivigineqarsinnaajunnaarsissavaa”, Niels Henrik Hooge NOAH-meersoq Friends of the Earth Denmark’s Urangruppe-anittoq oqarpoq. “Aatsitassarsiorfimmik Kuannersuarniittumik piginnittoq, siorna siornaallu VVM pillugu Nalunaarusiaagallartup Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu pinngortitamik illersuiniaqatigiiffiisa tusagassiorfinnut tamanut ammasumik nalunaarutigeqqunagu misiliigaluallarmat, paasinarsivoq, uranimik piiaanissamik aatsitassarsiorfeqalernissamik pilersaarutaasup sunaaffa Aatsitassarsiornermi Inatsimmi avatangiisinut klimamullu piumasaqaataanut naammassinnissimanngitsoq. Qaqqap qaaniittumik 1000 meterimik qatsitsigisumiittumi ammaannartumik aatsitassarsiorfeqalernikkut qanoq iliorluni pujoralattaqanngitsumik piiaasoqalersinnaanera paasiuminaatsupilorujussuuvoq”. [5]
Annertunerusumik paasiniaaffigineqarsinnaasut:
Nunap assingi sananeqarput Marine Duc. attavigineqarsinnaavoq er: tlf.: +33 6 42 94 97 73, e-mail: marine.duc(at)ens-lyon.fr
Avataq (www.avataq.gl): Mikkel Myrup, tlf.: +299 22 84 23, e-mail: mikkelmyrup(at)post.com
Peqatigiiffik URANI NAAMIKNarsaq: Mariane Paviasen, tlf.: +299 25 01 69, e-mail: marianenarsaq(at)gmail.com
URANI NAAMIKNuuk: Erik Jensen, tlf.: +299 27 63 37, e-mail: erikjensen1967(at)icloud.com
Nuup Kangerluata Ikinngutai / Piitannguaq Tittussen, tlf.: +299 52 06 57, e-mail: polt(at)greennet.gl
NOAH Friends of the Earth Denmark (http://noah.dk/urangruppe/): Niels Henrik Hooge, tlf.: +45 21 83 79 94, e-mail: nielshenrikhooge(at)yahoo.dk og Palle Bendsen, tlf.: +45 30 13 76 95, e-mail: pnb(at)ydun.net
VedvarendeEnergi (www.ve.dk): Hans Pedersen, tlf.: +45 51 92 24 14, e-mail: pedersen(at)ve.dk
Det Økologiske Råd (www.ecocouncil.dk): Christian Ege, tlf.: +45 28 58 06 98, e-mail: christian(at)ecocouncil.dk
Noter:
[1] Internittsikkut qupperneq, UNESCO Verdensarvskonvention: https://whc.unesco.org/en/list/1536
[2] Nunap assinga kujataanni eqqissisimatitat: kortlink.dk/noah/uf3z
Kort over Dyrnæs Kirke ved Narsap Ilua på grundlag af Clemensen og Kapel, 1994: kortlink.dk/noah/uf42
Landnamsgården-ip assinga, 1994: kortlink.dk/noah/uf43
Ersarinnersumik landnamsgårdeni takussutissat l, 1994. Nunaatseqarfik ukiumi 1000mi pilersinneqarsimassangatinneqarpoq uumasut inaanik sinittarfinnillu peqarpoq: kortlink.dk/noah/ud72
Nunap assingi pillugit oqaaseqaatit allat Marine Duc-mit takukkit: kortlink.dk/noah/ud73
Qallunaatsiaqarfik angisooq Narsamiitoq aamma nunarsuarmioqatigiinni kingortusassatut siunnersuummi allakkami ilanngunneqartoq. Kalaallit Nunaata katersugaasia allagaateqarfialugu urani naamik Narsami 24/4 2018-mi.
[3] Siunnersuutigineqartut nunarsuarmioqatigiinnut kingortassatut allattorsimaffimmut ikkunneqarnissamut piumasaqaataasunut matussusiinikuuppoq Kuannersuit/Ilimmaasamut tunngatillugu akoqassutsimigut ujaqqanik saffiugassanik assigiinngitsumik 200 sinnerlugit peqarfeqarpoq taamaammat piumasaqaatit 7 aamma 8-mut tunngasuni ilanngunneqarsinnaavoq. Takujuk UNESCO Verdensarvkonventionens quppernera e: https://whc.unesco.org/en/criteria/
[4] NGO-tusagassiutinut nalunaarut Kuannersuit/Kvanefjeldsprojektet aatsitassanut inatsimi piumasaqaataasutut allassimasut uniorpai, 10/3 2017: kortlink.dk/noah/u6tk
[5] Kim Pilegaard: Preliminary environmental impact statement for the Kvanefjeld uranium mine, Risø National Laboratory, 1990, p. 44: http://kortlink.dk/dtu/k5vh
